‘WWW’ 30 yaşında!

World Wide Web bir başka deyişle Dünyayı Saran Ağ (WWW) yıllardır hayatımızın içinde. 20 Aralık 1990’da yayınlanan site, dünya genelinde 1991 yılı içerisinde açıldı Pek çok alışkanlığımızı kökünden değiştiren internetin bugünkü halini almasında imzası olan Tim Berners-Lee dijital dünyanın şekillenmesinde önemli role sahip birkaç kişiden biri. İşte ‘WWW’nin ve onun kurucusu Tim Berners-Lee’nin hikayesi…

‘http://www…’ şeklinde başlayan site adreslerin mucidi olduğundan kimi zaman ‘internetin isim babası’ olarak da anılan İngiliz bilim insanı Tim Berners-Lee, 8 Haziran 1955’te İngiltere’nin başkenti Londra’da dünyaya geldi.

Bilişimci bir anne babanın çocuğu olması sayesinde teknoloji ile erken yaşta tanıştı. Çocukluk yıllarında ebeveynleri Ferranti Mark 1 isimli bir model üzerinde çalışıyordu. Başarı ile sonuçlanana proje sonrası Ferranti Mark 1 üretilmiş ilk ticari bilgisayar modeli olarak tarihe geçti.

Liseden mezun olduktan sonra ebeveynlerinin izinde giderek 1973 – 1976 yılları arasında Oxford The Queen’s College’de Fizik eğitimi aldı. İlk bilgisayar modelini de bu yıllarda yaptı. Bu modeli eski bir televizyon setini bilgisayara dönüştürerek oluşturmuştu.  

Mezun olduktan sonra bir süre telekomünikasyon şirketlerinde mühendis olarak çalıştı. 1980 yılına gelindiğinde onun adını duymamıza vesile olacak bir kariyer değişikliğine imza attı. Haziran 1980’den Aralık 1980’e kadar Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi’nde (CERN) bir şirkette görev aldı.  

Burada yaptığı işin bir parçası olmamasına rağmen araştırmacıların aralarında bilgi paylaşımı ve güncellemelerini kolaylaştırma amacıyla  hiper metin kavramına dayalı bir proje geliştirmeyi önerdi. Bu proje kapsamında ‘ENQUIRE’ adında WWW’nun da temellerini oluşturan bir prototip sistem geliştirdi.  

Cenevre’deki geçirdiği  zaman ona bilgisayar ağı hakkında tecrübeler sağladı. 4 yıl sonra CERN’e  geri döndüğünde ‘WWW’ fikri zihninde iyice olgunlaşmış haldeydi. Ancak bu hayalinin gerçek olması için yaklaşık 5 yıl sabretmesi gerekecekti.  

1989’da CERN, Avrupa’nın en büyük bilişim altyapısına sahip olduğundan hiper metine internet ile katılma fırsatı buldu. Takvimler 12 Mart’ı gösterdiğinde internetin ilk tohumları atıldı. Tim Berners-Lee, “World Wide Web” (WWW) fikrini ortaya atarak internetin kuruluşu için gerekli kodları hazırladı.  

Lee’nin ‘Zengin Metin İşaret Dili’ (Hyper  Text Markup Language / HTML) olarak tanımladığı bilgisayar dilini geliştirmesiyle oluşturulan WWW, CERN’de bulunan fizikçilerin, araştırma sonuçlarını kolaylıkla paylaşabilmesi için kullanılmaya 13 Mart 1989’da başlandı.  

‘info.cern.ch’ isimli ilk web sitesi ise,  CERN’in  ihtiyaçları doğrultusunda 1991 yılında yayına girdi. Bu şekilde WWW, CERN içinde çalışan bir servis olmaktan çıkıp Dünya’ya açılmış oldu. 

İnternetin popüler hale gelmesi yaklaşık 5 yıl sürdü. İnternet gezgini Mosaic, 1994’te piyasaya çıkan Netscape için temel oluşturdu. Bir yıl sonra Microsoft’un, Internet Explorer’ı piyasaya sürmesi ile “tarayıcı savaşları”nın başlaması Netscape’in de sonunu hazırladı. 

Kullanıcı sayısının hızla artması interneti ticari hayata da soktu. Amazon.com sitesi online kitap satımına 1994 yılında başladı. 1996 yılında Nokia’nın geliştirdiği telefonla internet cep telefonlarına da indi. 

Lee’nin buluşunu paraya çevirmek gibi bir niyeti yoktu. 1994 yılında WWW’nun ücretsiz ve herkes tarafından kullanabilmesini garantilemek amacıyla Dünya Çapında Ağ Konsorsiyumu (World Wide Web Consortium ya da kısaca W3C) vakfını kurdu. 

1999 yılında Time dergisi tarafından hazırlanan ‘20’nci yüzyılın 100 dehası’ listesinde yer aldı. 5 yıl sonra insanlık kültürüne katkılarından ötürü İngiltere Kraliçesi 2’nci Elizabeth tarafından ‘şövalye’ unvanına layık görüldü.

İLKER KOÇAŞ