Türkiye-ABD Stratejik Mekanizma Toplantısı: Gündemde hangi konular var, beklentiler neler?

 İsveç’in NATO üyeliği ve F-16 savaş uçaklarının satışının onaylanmasıyla ilişkilerde önemli bir eşiği atlayan Türkiye ve ABD, bugün ve yarın dışişleri bakanı düzeyinde toplanacak Stratejik Mekanizma ile iş birliği alanlarını genişletmek ve sorunların çözümünde ilerleme sağlama amacında. Stratejik Mekanizma toplantılarına Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ve ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken başkanlık edecek.

Fidan, Washington’da Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan ile de görüşecek. Fidan’ın temaslarının, Milli İstihbarat Teşkilâtı (MİT) Başkanı İbrahim Kalın’ın CIA Başkanı William Burns ile yaptığı görüşmelerin hemen ardından gerçekleşmesi Ankara-Washington hattında son dönemde artan diyaloğa işaret ediyor.

Toplantılar öncesi Türk basınına konuşan bir Amerikalı hükümet yetkilisi, Türkiye ile beraber pozitif ve ileri görüşlü stratejik bir gündem yaratmak istediklerini, son dönemde siyasi alanda yaşanan gelişmelerin bunun için önemli bir zemin yarattığını kaydetti.

“Bu ilişkileri yeniden canlandırmak ve hangi alanlarda ileriye dönük iş birliği yapabileceğimizi tanımlamak için uygun bir zaman” diyen yetkili, ticaret ve yatırımlar, enerji, ulaştırma gibi başlıkların iki dışişleri bakanının gündeminde olacağını belirtti.

Ekonomik iş birliğinin Türk-Amerikan ikili ilişkilerinin her zaman önemli bir unsuru olduğunu kaydeden yetkili, Stratejik Mekanizma kapsamında bu konunun ele alınmasının önemine işaret etti.

İki ülke arasında son dönemde enerji alanında giderek artan bir iş birliği olduğunu hem Ankara hem Washington teyit ediyor. Türkiye, ABD’nin en önemli LNG (sıvılaştırılmış doğalgaz) alıcısı ve aldığı LNG miktarının miktarın artırılması söz konusu.

-Nükleer enerjide iş birliği

ABD’li yetkili, nükleer enerji konusunda da iş birliği içinde olduklarını, Türkiye’ye küçük modüler reaktör tedarikinin gündemde olduğunu belirtti.

Aynı yetkili, Türkiye ile Avrupa pazarına Rus doğalgazı yerine alternatif kaynakların taşınması konusunda da iletişim içinde olduklarını söyledi.

Yetkili, Stratejik Mekanizma kapsamında ayrı bir “enerji ve iklim” toplantısı yapılacağını, bu konudaki potansiyelin değerlendirilmesi için görüş alışverişinde bulunulacağını kaydetti.

ABD ile ticaretin artırılması ve mevcut 30 milyar dolarlık hacmin 100 milyara çıkarılması Türkiye’nin de en önemli hedefleri arasında. Ticaret ve Yatırım Çerçeve Anlaşması (TIFA) kapsamında bahar aylarında Türkiye’de önemli bir toplantının yapılacak olması ticaret hacminin artırılması için açısından her iki başkent açısından da bir fırsat olarak görülüyor.

-Afrika’da Çin ve Rus etkisine karşı, Türkiye ile iş birliği

Stratejik Mekanizma toplantılarında ABD’nin gündeme getirmesi beklenen konular arasında Türkiye ile Afrika ve Orta Asya gibi bölgelerde çeşitli alanlarda iş birliği yapılması bulunuyor.

Washington, her iki bölgede Çin ve Rusya etkisini kırmak için Türkiye’nin Afrika ve Orta Asya ülkeleriyle son dönemde geliştirdiği iyi ilişkileri ikili bir iş birliğine çevirmek istiyor. Önde gelen konu başlıkları ise ekonomi, ticaret ve yatırımlar olduğu kadar terörle mücadelede ve güvenlik olarak belirleniyor.

Türkiye’nin Afrika’nın hem Batı hem Doğu kıyılarındaki ülkelerle hem de Sahel bölgesindeki ülkelerle güvenlik ilişkileri kurmuş olması, birçok Afrika ülkesine askeri eğitim sağlaması ABD’nin terörle mücadele konusunda işbirliği yapmak istemesinin en önemli nedeni.

Türkiye’nin Afrika’da ekonomik olarak da etkinliğini gören ABD, bunun özellikle Çin ve Rusya etkisine karşı kullanılabilecek bir durum oluşturduğunu görüyor. ABD’li yetkili, “Türkiye ile Afrika ve Orta Asya gibi bölgelerde hem gerekli kalkınmanın sağlanması hem de Çin Halk Cumhuriyeti ve Rusya etkisine karşı birlikte çalışmak için çok imkanlar olduğunu düşünüyoruz” diyerek Washington’un yaklaşımını ifade etti.

-Türkiye, YPG’ye desteğin sonlanmasını istiyor

“Terörle mücadele” konusunda Türkiye’nin dikkati daha çok Kuzey Suriye ve Kuzey Irak’a çevrilmiş durumda. Türk diplomatik kaynaklar, Fidan’ın Blinken ile görüşmesinde bu konuda ABD’den beklentileri dile getireceğini kaydettiler.

Türkiye’nin ABD’den de en önemli beklentisi, ağırlıklı olarak YPG unsurlarından oluşan Suriye Demokratik Güçleri’ne (SDF) olan siyasi ve askeri desteğini kesmesi. Türkiye, YPG’yi “terör örgütü” olarak tanımlıyor. ABD ise YPG ile IŞİD ile mücadele kapsamında taktiksel bir iş birliği içinde olduğunu kaydediyor.

IŞİD’in hem Türkiye hem de ABD için tehdit oluşturmaya devam ettiğini kaydeden Washington, bu politikasının değişmediğini kaydediyor. Bu görüş ayrılığına rağmen, konunun Stratejik Mekanizma toplantılarında gündeme geleceğini kaydeden ABD’li yetkili, “Her konuda aynı düşünmüyoruz. Bu görüşmelerde görüş farklılıklarımızı da yönetiyoruz” dedi.

Yetkili, son 6 ayda gerçekleştirilen diplomatik görüşmeler sayesinde taraflar arasında daha iyi bir anlayışın oluştuğunu da belirtti.

-Savunma sanayinde iş birliği vurgusu

Fidan’ın görüşmelerde vurgulayacağı diğer bir konu F-16 savaş uçaklarının satış onayı verilmesinin ardından savunma sanayi konusunda ABD ile iş birliğinin artırılması olacak.

Türk diplomatik kaynaklar, Fidan’ın gündeme getireceği konu başlıkları arasında F-16 programına ilişkin sürecin sağlıklı bir şekilde ilerletilmesi; F-35 programında ilgili prosedürlerin tamamlanması; CAATSA (ABD’nin Hasımlarıyla Yaptırımlar Yoluyla Mücadele Etme Yasası) yaptırımlarından çıkarılma talebi ve ortak savunma sanayii projelerinde ilerleme sağlanması için kısıtlamaların kaldırılması yer alıyor.

Kaynaklar, “NATO Vilnius Zirvesi’nde alınan kararlar gereği, müttefikler arasındaki savunma sanayii kısıtlamalarının tüm ülkeler arasında kaldırılması gerekiyor. NATO’nun güney sınırlarının güvenliği açısından bu husus önem teşkil ediyor” diyerek Ankara’nın yaklaşımını kayda geçirdiler.

Fidan’ın görüşmelerde Gazze’deki durumu da ayrıca gündeme getireceği, acil ve tam bir ateşkesin sağlanması için ABD’nin de etkisini kullanması çağrısında bulunacağı kaydedildi.