“Sistem çift yönlü çalışacak”

Türkiye Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, KIBRIS’ın KKTC ile Türkiye arasında imzalanan 2023 yılı İktisadi ve Mali İşbirliği Protokolü, Türkiye’nin KKTC’ye verdiği destekler ve uygulanacak projelerle ilgili sorularını yanıtladı. Oktay, KKTC ile Türkiye arasında kablo ile elektrik akımı projesinin hayata geçmesi için projelendirme çalışmalarının başladığını açıkladı:

Fuat Oktay’ın altını önemle çizdiği noktalar şöyle:

“İki kablo ile KKTC’ye elektrik gelecek ve toplam 800 MW olacak”… “Türkiye Cumhuriyeti – Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti arasında kurulacak, Enterkonnekte Enerji Sistemi 400+400 MW gücünde çift yönlü enerji taşınmasına imkân verecek şekilde olacaktır. Böylelikle KKTC Enerji arz güvenliği kalıcı olarak sağlanmış olacağı gibi Kıbrıs Türkünün güneş enerjisi sistemlerinden daha fazla yararlanmasının önündeki engeller enterkonnekte sistemle ortandan kalkacaktır.”

KIB-TEK’e yapılan katkılar… “Enerji arz güvenliğinin temin edilmesi amacıyla KIB-TEK’in borçlarının ödenmesi için 1.160 milyon TL Türkiye Cumhuriyeti kaynaklarından fiili ödeme yapılmıştır. 50.000 hanenin anlık elektrik ihtiyacı karşılanabilecek olan Elektrik Üretim Anonim Şirketi’ne (EÜAŞ) ait 2 Adet Mobil Treyler Elektrik Santrali KKTC’de konuşlandırılmıştır. Kıbrıs Türk Elektrik Kurumu’na ait santrallerin tamir-bakımı ile Teknecik Elektrik Santrali’ne filtre takılması için Elektrik Üretim Anonim Şirketi (EÜAŞ) görevlendirilmiştir. Akaryakıt bulma ve nakliye sorununun aşılması için devlet şirketimiz olan Türkiye Petrolleri Uluslararası Ltd. Şirketi (TIPC) görevlendirilmiştir. Navlun Türkiye Cumhuriyeti tarafından karşılanmaktadır.”

Sağlığa yapılacak katkılar… 100 yataklı Girne Askeri Hastanesi’nin 2023 yılı içerisinde tamamlanması hedeflenmektedir. KKTC’nin en donanımlı hastanesi olacak olan Lefkoşa 500 Yataklı Yeni Devlet Hastanesi’ne en kısa sürede başlamayı hedefliyoruz. Ayrıca, mahalli kaynaklarla yapılan ve 2023 yılında tamamlanması hedeflenen Yeni Girne Hastanesinin Tıbbı Cihaz ve Teçhizat alımına finansman sağlıyoruz.

Güzelyurt Ovasına su veriliyor… Tünelin tamamlanmasının ardından vakit kaybetmeden Orta Mesarya Ovası Sulaması İletim Hattı Yapımı 1. Kısım işi ihale edilmiş ve inşaatı tamamlanmıştır. Bu kapsamda 3,75 km uzunluğunda 2500 mm çapında çelik boru döşeme imalatları Orta Mesarya Ovası Sulama Projesinin önemli bir aşamasıdır. Bu aşamanın tamamlanması ile Orta Mesarya Ovası için yeni bir aşamaya geçilirken, Güzelyurt Ovasına su verilmesi hazır hale gelinmiştir. Günler içerisinde Güzelyurt Ovasına su verilmeye başlanacaktır.

Türkiye Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin sorunlarının aşılacağını Türkiye’nin her zaman olduğu gibi KKTC’nin yanında olduğunu vurguladı.

Türkiye Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, KIBRIS’ın son imzalanan İktisadi ve Mali İşbirliği Protokolü, Türkiye’nin KKTC’ye verdiği desteklerle ve uygulanacak projelerle ilgili sorularını yanıtladı.

Oktay, KKTC ile Türkiye arasında kablo ile elektrik akımı projesinin hayata geçmesi için projelendirme çalışmalarının başladığını açıkladı.

“Kıbrıs Türk halkının refahı için, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ni sürdürülebilir bir ekonomiye kavuşturmak için gereken adımları ciddiyetle ve vakit kaybetmeksizin birlikte atmaya kararlıyız” diyen Oktay, Hiçbir zaman gelinen noktayı yeterli görmeyerek daha iyisini sunmak adına ara vermeden çalışmalarını sürdürdüklerini kaydetti.

Fuat Oktay’ın KKTC ziyaretinin son gününde KIBRIS Medya Grubu Genel Haberler Müdürü Aytuğ Türkkan ile yaptığı söyleşinin ikinci kısmı şu şekilde:

2018-2022 arasında 893 milyon dolarlık katkı

SORU: Siz 9 Temmuz 2018 tarihinde Kıbrıs işlerinden de sorumlu Türkiye Cumhurbaşkanı Yardımcılığı görevine başladıktan sonra pek çok kez, KKTC’nin kalkınmasının, kişi başına düşen milli gelirinin yükselmesinin önemine dikkat çektiniz ve KKTC Devlet yetkilileri ile bu yönde çalışacağınızı belirttiniz. 2 yıla yakın devam eden bir salgın süreci, ardından yüksek enflasyon süreci ve şimdi de hepimizi acıya boğan, üzen deprem felaketini yaşadık. Yaklaşık beş yıl oldu görevinize başlayalı; Görev döneminizi, yapılanları, yapılması gerekenleri bize özetler misiniz Sayın Oktay?

OKTAY: 2018-2022 yıllarında toplam 8 milyar 315 milyon TL (893 Milyon $) katkı sağlanmıştır. 2022 yılında İktisadi ve Mali İş birliği Anlaşması ve Ek Anlaşma uyarınca tahsis edilen 6 milyar 750 milyon TL’nin 2022 sonu itibarıyla 3 milyar 54 milyon TL’sini, 2023 Mart ayı sonu itibarıyla da yaklaşık 4 milyar TL’si fiili olarak harcanmıştır (208 milyon $).

Türkiye Cumhuriyeti katkılarının KKTC bütçesi içerisindeki oranı 2018 yılında yüzde 8,9 seviyesinde iken 2020 yılında küresel Koronavirüs pandemisinin ekonomik etkisini hafifletmek amacıyla katkılarımızı artırdık ve yüzde 18,3 seviyesine yükselttik. 2021 yılında 17,7 ve 2022 yılında da yine yüzde 18,3 seviyesini koruduk.

Türkiye Cumhuriyeti yardımlarının GSYİH’ya oranı ise 2018 yılında yüzde 2,7 iken 2020 yılında önce yüzde 7,5 seviyesine çıkarttık 2022 yılında yüzde 11,4 seviyesine yükselttik.

KKTC ekonomisi ve bütçesine göre önceki yıllardaki oranları yakalamak suretiyle KKTC altyapısına ve pandemi döneminde zarar gören ekonominin çeşitli kesimlerine ve dar gelirlilere önemli destek ve katkı sağlanmış oldu.

“Pandemide sektörlere 1.2 milyar TL destek sağlandı”

Türkiye Cumhuriyeti, Covid-19 salgını ile mücadele kapsamında Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ni başta aşı, tıbbi teçhizat tedariki ve acil durum hastanesi inşası gibi hayati önem taşıyan sağlık desteklerinin yanında kapanma nedeniyle oluşan ekonomik sıkıntıların giderilmesi için çeşitli sektör, esnaf ve zanaatkarlara maddi destek programlarıyla 1,2 milyar TL katkı sağlamıştır.

Tahsis edilen kaynaklar kapsamında önemli adımları sayarsak;

• 100 Yataklı Acil Durum Hastanesi açıldı.

• Sağlık alanında ve özellikle pandemi döneminde toplam 375 Milyon TL’lik ilaç, tıbbı malzeme desteği sağlanmıştır.

• Pandemiden zarar gören turizmci, çiftçi ile esnaf ve zanaatkarlara 95,5 milyon TL destek verilmiştir.

• Bu dönemde dar gelirli kesimlere 120,3 milyon TL destek verilmiştir.

• 5,7 km’lik Tarımsal Sulama Tüneli tamamlanmış, 4 km’lik isale hattı tamamlanarak Güzelyurt ovasına su verilmeye hazır hale getirilmiş oldu.

• KKTC içerisinde suyun dağıtımını daha etkin ve verimli olarak yapabilmek adına ilave 207 km’lik depo bağlantı hattının projesine başlanılmıştır.

• Güzelyurt-Lefke yolu, Balalan-Yenierenköy, Lefkoşa Kuzey Çevre Yolu ve 114 km Köy yolu tamamlanarak Kıbrıs Türkü kardeşlerimizin kullanımına açılmıştır.

• 100 Yataklı Girne Askeri Hastanesinin temeli atıldı ve 2023 yılında da bitirilmesi hedeflenmektedir.

• Lefkoşa’da Kamu Veri Merkezi inşaatı tamamlandı. e-KKTC programı kapsamında yer alan 22 projenin 15’i tamamlanmıştır.

• Toplamda 9.834 küçükbaş hayvan yetiştiricilerine, çiftçilere, balıkçılara, arıcılara, sebze ve meyve 105 milyon TL Kırsal Kalkınma Desteği sağlanmıştır.

• Girişimcilik, tarım, turizm ve sanayi hibeleri olarak toplam 632 Projeye, 587 milyon TL destek verilmiştir.

• Enerji arz güvenliğinin temin edilmesi amacıyla KIB-TEK’in borçlarının ödenmesi için 1.160 milyon TL Türkiye Cumhuriyeti kaynaklarından fiili ödeme yapılmıştır.

• 50.000 hanenin anlık elektrik ihtiyacı karşılanabilecek olan Elektrik Üretim Anonim Şirketi’ne (EÜAŞ) ait 2 Adet Mobil Treyler Elektrik Santrali KKTC’de konuşlandırılmıştır.

• Kıbrıs Türk Elektrik Kurumuna ait santrallerin tamir-bakımı ile Teknecik Elektrik Santraline filtre takılması için Elektrik Üretim Anonim Şirketi (EÜAŞ) görevlendirilmiştir.

• Akaryakıt bulma ve nakliye sorununun aşılması için devlet şirketimiz olan Türkiye Petrolleri Uluslararası Ltd. Şirketi (TIPC) görevlendirilmiştir. Navlun Türkiye Cumhuriyeti tarafından karşılanmaktadır.”

“2023’te Güzelyurt ovası suya kavuşacak 60 km’lik köy yolları yenilecek”

SORU: Artık pek çok KKTC vatandaşının ağzından, “Türkiye, hastaneler, okullar, spor tesisleri, sigortalıların durumu, e-Devlet, deniz ve hava limanları, kara yolları, kentlerdeki kavşak noktalarına uygulanan çözümler, yeşil alanlar, parklar, bahçeler, turistik tesisler, iletişim konularını fersah fersah geride bıraktı” şeklinde ifadeler duyuyoruz. Sizce neden böyle oldu? 31 Mart’ta imzaladığınız 2023 yılı Türkiye-KKTC İktisadi ve Mali İşbirliği Protokolü KKTC’nin malum sorunlarının aşılmasında nasıl bir katkı sağlayacak? Hedefiniz, beklentiniz nedir?

OKTAY:“Türkiye’de olduğu gibi KKTC’de de başarımızın, istikrardan geldiğini düşünüyorum. Bu çerçevede, şimdiye kadar;

• 1988 – 2023 yılları arasındaki dönemde KKTC Karayolu Master Planı kapsamında 17 ayrı yol kesiminde 196 km bölünmüş yol, 20 ayrı yol kesiminde 434 km tek yol olmak üzere toplam 630 km Bitümlü Sıcak Karışım kaplamalı anayol yaptık.

• 17,2 km’lik Güzelyurt-Lefke yolunun tamamını 2022 Temmuz ayında açtık.

• Lefkoşa Çevre Yolunun 11 km’lik kesimi 2021 Temmuz ayında trafiğe açılmıştır.

• 26 adet yol kesiminde toplam 322 km’lik köy yolunun ıslah edilmesi kapsamında 2021 yılında 32,5 km, 2022 yılında 79,5 km, 2023 yılında şuana dek 2 km’lik kesim tamamlanarak toplamda 114 km yol trafiğe açıldı.

• 2023 yılı Anlaşması ile Köy Yolları Projesi kapsamında 60 km köy yolunun da tamamlanarak trafiğe açılması, Lefkoşa Fazıl Küçük Bulvarının Gönyeli Çemberi – Haspolat Çemberi arasında kalan kesimi kısa sürede asfalt kaplama tamamen yenilenmesini hedefliyoruz.

• Tarımsal sulama ve içme suyu dağıtımı alanında ise şimdiye kadar önemli çalışmalar yapıldı. 2023 yılı Anlaşması ile de bu çalışmalara aynı şekilde önemli kaynaklar tahsis ederek devam ediyoruz.

• Orta Mesarya Ovası için yeni bir aşmaya geçilirken, Güzelyurt Ovasına su verilmesi konusunda Türkiye Cumhuriyeti olarak hazır hale gelinmiştir. Günler içerisinde Güzelyurt Ovasına su verilmeye başlanacaktır.

• KKTC içerisinde suyun dağıtımını daha etkin ve verimli olarak yapabilmek adına ilave 207 km’lik depo bağlantı hattının projesi için işin yüklenicisine yer teslimi yapılarak işe başlanılmıştır.

• Türkiye Cumhuriyet – Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti arasında kurulacak, Enterkonnekte Enerji Sistemi 400+400 MW gücünde çift yönlü enerji taşınmasına imkân verecek şekilde olacaktır. Projelendirme ve hazırlık çalışmaları devam etmektedir.

• Çok kısa bir sürede tamamlanan 100 Yataklı Acil Durum Hastanesinin Kıbrıs Türklerine sağlık hizmet vermeye başlaması, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin salgınla mücadelesine büyük katkı sağlamıştır.

• 100 yataklı Girne Askeri Hastanesi’nin 2023 yılı içerisinde tamamlanması hedeflenmektedir.

“Yeni Girne Hastanesi’nin Tıbbı Cihaz ve Teçhizat alımına finansman sağlanacak”

• KKTC’nin en donanımlı hastanesi olacak olan Lefkoşa 500 Yataklı Yeni Devlet Hastanesi’ne en kısa sürede başlamayı hedefliyoruz.

• Ayrıca, mahalli kaynaklarla yapılan ve 2023 yılında tamamlanması hedeflenen Yeni Girne Hastanesi’nin Tıbbı Cihaz ve Teçhizat alımına finansman sağlıyoruz.

• Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti kamu kurum/kuruluşlarının bilgi teknolojileri hizmet sunum altyapı ihtiyaçlarının 7/24 kesintisiz, güvenli ve etkin bir şekilde karşılanması için Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Kamu Veri Merkezi İnşaat Projesi tamamlanmış ve 2022 Kasım ayında açılmıştır.

• Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi tarafından yürütülen ve TÜRKSAT’ın teknik tecrübesiyle uygulanan e-KKTC programı kapsamında yer alan 22 projenin 15’i tamamlanmış ve canlı kullanıma alınmıştır.

• Tüm bunlar yürüttüğümüz faaliyet ve projelerin yalnızca küçük bir kısmıdır.

• İktisadi ve Mali İşbirliği Anlaşması altında, iki ülke Bakanlıkları arasında imzalanan işbirliği protokolleriyle KKTC Bakanlıklarının başta teknik destek olmak üzere birçok ihtiyacını karşılıyoruz.

• Genç girişimcilerin ve yeni iş fikirlerinin desteklenmesi amacıyla 2016 yılında “KKTC Girişimcilik Projesi”nin ilkini gerçekleştirdik.

• Geçtiğimiz yıl dördüncüsü başarıyla tamamlanan proje ile 136 adet girişimci projenin desteklenmesi sağlanmıştır.

• 2022 yılı anlaşması kapsamında, onkoloji, MS, epilepsi, organ nakli hastaları, tedavi amaçlı yatılı hastaların, ilaç kurullu hastaların elzem ilaçları için 30.000.000 TL katkı sağlanmıştır.

• Bunun yanında, KVC ve Kardiyoloji, Girişimsel Radyoloji, Beyin Cerrahi, Ortopedi ve Travmatoloji tedavilerinde kullanılan ve ortez-protez cihazları, koklear implant, işitme cihazları ve solunum destek cihazlarının temini için de 20.000.000 destek sağlanmıştır.

• Küçükbaş Hayvan Yetiştiricilerine, Çiftçilere, Balıkçılara, Arıcılara, Sebze ve Meyve üreticilerine yine 2022 yılı Anlaşması kapsamında toplamda 105.000.000 Kırsal Kalkınma Desteği sağlanmıştır. 9.834 üreticimiz ölçeklerine göre yaklaşık ortalama 10,000 TL tutarında bir destek almıştır.

• Tarım, Turizm ve Sanayi sektörlerinde faaliyet gösteren işletmelerin kendini geliştirebilmesi, günümüz rekabet koşullarına uyum sağlaması için her bir sektör için proje destekli 9’ar hibe programı yürütülmüştür.

• Belediye ve Köylerin Altyapısına katkı projesi kapsamında her belediye ile sayısız proje yürütülmüş, yatırım yapılmayan köy neredeyse kalmamıştır. Bu projeler arasında, yol, su, elektrik gibi altyapı projeleri olduğu gibi, kültür merkezleri, spor yapıları ve doğa parkları da bulunmaktadır.

• KKTC’nin başat sektörlerinden Yüksek Öğretim Sektörüne; altyapı, laboratuvar, akreditasyon gibi birçok alada destek verilmiştir. Verilmeye devam etmektedir.

• Kıbrıs Türk imalatçısının rekabet gücünün artırılması için sanayi ürünlerinin ihracında navlun desteği sağlanmış sağlanmaya devam etmektedir.

• KKTC Milli Eğitim Bakanlığa bağlı okullarda “Eğitim ve Öğretim Hizmetlerinin Geliştirilmesi Projesi” aracılığıyla birçok eksik giderilmiş, birçok yatırım yapılmıştır.”

“Mesarya Ovası sulama projesi ihalesi yapıldı”

SORU: Asrın projesi ile deniz altından borularla Anavatan Türkiye’den gelen su KKTC’ye hayat veriyor. Bu yıl ciddi bir kuraklık yaşanacağı artık nerdeyse kesinleşti ama biz içme ve kullanma suyu sıkıntısı yaşayacağız diye bir gaile içinde değiliz. Ama 75 milyon metreküp suyun bir bölümünün de Güzelyurt ve Mesarya Ovalarına ulaştırılması planlanıyor. Hatta ve hatta sulama suyunun Maraş’a kadar götürülmesi bile söz konusudur deniliyor… Bunların ne zaman gerçekleşeceği belirlendi mi Sayın Başkan Yardımcısı?

OKTAY: “• Türkiye tarafında yer alan Alaköprü ve KKTC tarafında yer alan Geçitköy barajları Mart 2014’te, deniz geçişi ise dünyada ilk kez uygulanan askıda boru hattı ile 7 Ağustos 2015 tarihinde tamamlanmıştır.

• Proje; Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın teşrifleriyle 17 Ekim 2015 tarihinde hizmete alınmıştır.

• Geçitköy Barajı’nda toplanan su, proje kapsamında inşa edilen 200 bin metreküp kapasiteli modern içme suyu arıtma tesisinde arıtıldıktan sonra, dünya standartlarının üzerindeki kayıp kaçak oranı yüzde 1’den az olan toplam 529 kilometre uzunluğundaki dağıtım hatları ile KKTC’nin tamamına iletilmektedir.

• Bu tarihten günümüze kadar KKTC’deki içme suyu depolarına yaklaşık 186 milyon m3 su verilmiştir.

• DSİ tarafından yürütülen işletme çalışmaları sırasında KKTC içerisinde suyun dağıtımını daha etkin ve verimli olarak yapabilmek adına ilave 207 km’lik depo bağlantı hattının projesi hazırlanmıştır. Projesi hazırlanan 207 km bağlantı hatlarının inşaat ihalesi 07.11.2022 tarihinde yapılmış olup, 28.12.2022 tarihinde işin yüklenicisine yer teslimi yapılarak işe başlanılmıştır.

• KKTC’ye Boru Hattı ile Su İletimi Projesi”nin bir diğer önemli boyutu da Tarımsal Sulama Projelerimizdir.

• Sulama Projesinin en önemli ayağı olan Güzelyurt ve Mesarya Ovası İletim Tüneli tamamlanmıştır. Tünel delme makinası ile açılan Güzelyurt ve Mesarya Ovası İletim Tüneli 4,2 metre çapında ve 5,7 km uzunluğa sahip ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde bir ilktir.

• Tünelin tamamlanmasının ardından vakit kaybetmeden Orta Mesarya Ovası Sulaması İletim Hattı Yapımı 1. Kısım işi ihale edilmiş ve inşaatı tamamlanmıştır. Bu kapsamda 3,75 km uzunluğunda 2500 mm çapında çelik boru döşeme imalatları Orta Mesarya Ovası Sulama Projesinin önemli bir aşamasıdır.

• Bu aşamanın tamamlanması ile Orta Mesarya Ovası için yeni bir aşmaya geçilirken, Güzelyurt Ovasına su verilmesi hazır hale gelinmiştir. Günler içerisinde Güzelyurt ovasına su verilmeye başlanacaktır.

• Birinci aşamanın tamamlanması ile Orta Mesarya Ovası sulaması projesi kapsamında 44 km uzunluğundaki Orta Mesarya Ovası İletim Hattı 2. Kısım işinin inşaat ihalesi 08.11.2022 tarihinde yapılarak işin sözleşmesi 17.03.2023 tarihinde imzalanmış olup işin yüklenicisine yer teslimi yapılarak işe başlanılacaktır.

• KKTC topraklarının kaliteli su ile buluşması Ürün verimliliğini ve çeşitliliğini arttıracaktır. Sulama Projeleri sayesinde yıllık 486 milyon liralık gelir artışı, 9 bin kişiye istihdam imkanı ve farklı iş kollarının oluşmasına katkı sağlanacaktır. Soydaşlarımızın daha güçlü, refah düzeyi daha yüksek bir yaşam standardına kavuşmasına katkı verilecektir.

• Türkiye’den gelen su ile, Güzelyurt ve Orta Mesarya Sulama Projeleri tüm hızıyla devam etmektedir. Bunun yanında, yerel su kaynakların da güçlendirilmesi için önemli bir vizyon ortaya koymaktayız.

• 2021-22 yıllarında birinci etabı yapılan ve Orta Mesarya bölgesinde yağışlı yıllarda yaklaşık 30 bin dönüm alanın sulanmasına imkân sağlayacak olan “Çakıllı Derenin Islahı Projesi” için kaynak ayrılmıştır.

• Ülkenin en büyük Akiferi olarak bilinen “Güzelyurt Akiferini” besleyen 3 barajdan biri olan Gayretköy barajının temizlenmesi için ödenek tahsis edilmiştir.

• DSİ’den görevlendirdiğimiz iş araçları KKTC Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanlığının hizmetinde su havzalarının ıslahın devam etmektedir.

• Tüm bunların yanında geleceğin planlanması adına “KKTC Atıksu Tesisleri ve Arıtılmış Suların Tarımsal Sulamada Kullanılması Projesi” kapsamında projelendirme çalışmaları son hızla devam etmektedir.

• Atık suların arıtılması, Arıtılmış Su Deşarjı, Arıtılmış Suyun Sulama Suyu Olarak Kullanılması, Çamurun Bertarafı, Enerji Temin Sistemleri ve ilgili tüm kriterlerin esas alındığı proje, 4 kısım halinde planlanmıştır.

• Kuraklık nedeniyle suyun öneminin bir kez daha anlaşılması nedeniyle, arıtılan atık suların yapılan dezenfeksiyon üniteleri ile sulama suyu standartlarına getirilerek tarımda kullanılması ile su tasarrufunun sağlanması hedeflenmektedir.

• Proje genelinde enerji gerektiren tüm tesislerin enerji ihtiyacının tamamının karşılanması için mevcut elektrik şebekesi ile yedekli çalışabilecek Güneş Enerjisi Besleme Sistemi (GES) planlanmaktadır.

• KKTC için sulama anlamında hedeflediğimiz yalnızca Türkiye’den gelen su ile iki ovanın sulanması değildir. Aynı zamanda, baraj, gölet, su kapanı gibi yapıların ıslahını sağlayarak yer altı kaynaklarının beslenmesi sağlamaktır. Atık suların toplanması, arıtılması ve tarımda kullanılmasıdır. Yağışlı dönemlerde denize akan derelerden yararlanılmasıdır. Bu vizyon çerçevesinde çalışmalarımız aralıksız devam etmektedir. Böylece Maraş dahil birçok alanda sulama yapılmasını sağlamaktır.”

KIB-TEK’e bakım onarım, navlun destekleri…

SORU: Tüm KKTC’nin başka bir hayali, beklentisi de Türkiye ile elektrik enerjisinde bir enterkonnekte sistem kurulması. Maalesef KKTC’nin şu anda en başta gelen sorunlarından biri de enerji arzı ve arz güvenliği. Hâlâ, zaman zaman Güney Kıbrıs’tan elektrik enerjisi alınıyor hem de pahalıya… Bu konuda neler planlıyorsunuz? En az Türkiye’den su gelmesi kadar önemli olan, KKTC’yi temiz ve kesintisiz enerjiye kavuşturacak, güneş enerjisinden yararlanma oranımızı yükseltecek bu proje ne zaman ve nasıl yaşama geçirilecek?”

OKTAY: “• İktisadi ve Mali İşbirliği Anlaşmaları Kapsamında KKTC Enerji arz güvenliğinin sağlanması da önemli bir yer tutmaktadır.

• 2022 yılında, 50.000 hanenin anlık elektrik ihtiyacı karşılanabilecek olan Elektrik Üretim Anonim Şirketi’ne (EÜAŞ) ait 2 Adet Mobil Treyler Elektrik Santrali KKTC’de konuşlandırılmıştır. Jeneratörler 2023 yılında da Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin hizmetinde olmaya devam edecektir.

• Akaryakıt bulma ve nakliye sorununun aşılması için devlet şirketimiz olan Türkiye Petrolleri Uluslararası Ltd. Şirketi (TIPC) görevlendirilmiştir. Navlun bedelinin karşılanması için 2022 Yılı İktisadi ve Mali İşbirliği Anlaşması Kapsamında 200 milyon TL ödenek ayrılmıştır. 2023 yılında da navlun bedeli Türkiye Cumhuriyeti tarafından karşılanacaktır.

• Tüm bunların yanında Kıbrıs Türk Elektrik Kurumu’na ait santrallerin tamir-bakımı ile Teknecik Elektrik Santraline filtre takılması için çalışmalar başlatılmıştır. Bu kapsamda Elektrik Üretim Anonim Şirketi (EÜAŞ) görevlendirilmiştir.

• KIB-TEK envanterinde 3-4-6 numaralar ile kayıtlı dizel motorların bakımı için yaklaşık 29 milyon TL ödeme yapılarak bakım işi tamamlanmıştır.

• KIB-TEK envanterinde 1-2-5-7 numaralar ile kayıtlı dizel motorların yapılması işi ile ilgili ihale 08.03.2023 tarihinde yaklaşık 100 milyon TL bedel üzerinden sözleşme imzalanmıştır.

• KIB-TEK envanterinde 8 numara ile kayıtlı dizel motorun arıza tespitinin yapılarak arızanın giderilmesi işi ile ilgili ihale 08.03.2023 tarihinde yapılarak ihale kararı aynı gün alınmıştır.

• Türkiye Cumhuriyeti – Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti arasında kurulacak, Enterkonnekte Enerji Sistemi 400+400 MW gücünde çift yönlü enerji taşınmasına imkân verecek şekilde olacaktır.

• Böylelikle KKTC Enerji arz güvenliğini kalıcı olarak sağlanmış olacağı gibi Kıbrıs Türkünün güneş enerjisi sistemlerinden daha fazla yararlanmasının önündeki engeller enterkonnekte sistemle ortandan kalkacaktır.”