Küresel nükleer ticarette Çin ve Rusya’nın hakimiyeti

Çin’in güneş enerjisi araçları ve elektrikli otomobil üretiminde dünyanın geri kalanını geride bıraktığı, Rusya’nın ise büyük kritik madenler rezervlerine sahip olduğu biliniyor.

Ancak Amerikan Forbes dergisinin bu haziran ayının 7’sinde yayımlanan bir makalesine göre, Çin ve Rusya’nın gelişmekte olan ülkelerde imzaladıkları sözleşmeler aracılığıyla küresel nükleer ticarete de hakim oldukları artık aşikar.

Nükleer enerjinin, düşük emisyon salınımı nedeniyle sıfır emisyon çağında enerji sepetinde yer almasına izin verilen enerji kaynaklarından biri olduğunu belirtmekte fayda var.

Örneğin Mayıs 2024’te Özbekistan, Rusya ve özellikle de Batı’nın boykot ettiği “Rusya Devlet Nükleer Enerji Kurumu” (Rostom) ile Orta Asya’nın ilk nükleer tesisini inşa ederek Özbekistan’a düşük emisyonlu elektrik enerjisi sunmak için bir anlaşma imzaladı.

Aynı zamanda Rostom, Kazakistan’da elektrik enerjisi üretmek üzere bir nükleer tesis inşası ihalesinde Çin, Güney Kore ve Fransa ile rekabet etti ve ihalenin sonuçlarının önümüzdeki sonbaharda açıklanması bekleniyor.

Forbes dergisi şuna işaret ediyor:

ABD’nin nükleer enerji alanındaki başarısız girişimleri göz önüne alındığında, Rusya’nın enerji rekabeti alanında Batı’dan üstün hale gelmesi beklendik bir durum. ABD’nin, asgari düzeyde emisyon salınımına rağmen, hatta nükleer enerji hakkındaki yaygın yanlış anlamaların aksine diğer enerjilerden daha güvenli olmasına rağmen, nükleer enerjinin iklim değişikliğiyle mücadele aracı olarak kullanılmasını göz ardı ettiği biliniyor. Dahası bu göz ardı etme, artık ABD ile rekabet eden ülkelerin nükleer enerji ticaretinde baskın rol oynamaları için jeostratejik bir fırsat sundu.

Nükleer ticaretin yanı sıra Rusya, Rostom aracılığıyla dünyada nükleer tesis inşasında bir numaralı ülke.

Temmuz 2023’te yayımlanan “Küresel Stratejik Nükleer Enerji Raporu”na göre Rusya’nın 7 ülkede, Çin, Hindistan, Türkiye, Mısır, Bangladeş, İran ve Slovakya’da -ki bu ülkelerden ikisi, yani Türkiye ve Slovakya, NATO üyesidir- elektrik enerjisi üretmek üzere nükleer tesis inşa etme sözleşmesi bulunuyor.

Ancak Washington bu tür hayati alanlarda ekonomik olarak Moskova’yı boykot etmeye çalışıyor.

Ama aynı zamanda, ABD’nin başka ülkelerde elektrik üretmek amacıyla nükleer tesis inşa etme sözleşmesi olmadığı da görülüyor.

Rusya’nın nükleer hegemonyası tesis inşasının da ötesine uzanarak, en büyük küresel uranyum dönüştürme ve zenginleştirme endüstrilerini de içeriyor.

Rusya bu iki endüstride küresel kapasitenin yüzde 38 ve 40’ına sahip. Bu endüstriyel kapasiteler, 2020 yılında Rusya’yı bu iki uzmanlık alanında da dünyanın en üst sıralarına taşıdı.

Rusya, 2022-2024 döneminde halihazırda yaklaşık 3 milyar dolar değerinde nükleer enerji ürünü ihraç etti.